per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
187
196
4347
Research Paper
نقش بوم سازگان جنگلی در حفاظت از منابع آبی و برآورد ارزش این عملکرد در جنگل های خزری ایران (مطالعه موردی: آبخیز شماره یک در حوضه 45)
The role of forest ecosystem in water conservation and estimating this value in Iranian Caspian forests (case study: watershed number one in basin 45)
جنگلها از ارزشمندترین اکوسیستمهای خشکیاند که کالاها و خدمات متنوعی را فراهم میآورند. یکی از مهمترین عملکردهای اکوسیستم جنگلی، نقش آن در حفاظت از منابع آبی و تنظیم ارتفاع و حجم رواناب سطحی در آبخیزهاست. متأسفانه اینگونه خدمات اکوسیستمی با وجود اهمیت و ارزش فراوان، به واسطه برخورداری از ماهیت کالاهای عمومی، سهمی در معادلات اقتصادی ندارد و رایگان تلقی میشود. بهمنظور تعیین ارزش این عملکرد، ابتدا باید سهم جنگل در کنترل رواناب سطحی و افزایش مقدار آب ذخیرهشده، بهصورت کمی محاسبه شده و در ادامه با استفاده از روشهای ارزشگذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی، ارزش این عملکرد برآورد شود. در این تحقیق که در بخشی از جنگلهای خزری انجام گرفته است، ابتدا ارتفاع و حجم رواناب سطحی در منطقه مورد نظر در وضعیت موجود (جنگل طبیعی) با استفاده از روش تجربی جاستین محاسبه شد، سپس با تعریف دو سناریو شامل تبدیل منطقه به جنگل مخروبه و تبدیل منطقه به مرتع فرسایشیافته، مقدار آب نگهداریشده در منطقه تحقیق در هر یک از این سناریوها برآورد شد. در ادامه با اندازهگیری اختلاف ارتفاع و حجم رواناب بین وضعیت موجود با هر یک از سناریوها، مقادیر کمی آب حفاظتشده در هر حالت برآورد شد. در مرحله بعد ارزش این عملکرد با استفاده از روش هزینه جانشین برآورد شد. نتایج حاکی از آن است که تبدیل منطقه مورد بررسی به جنگل فرسایشیافته تا بیش از دو برابر و تبدیل آن به مرتع فرسایشیافته تا بیش از شش برابر، بر حجم رواناب خروجی از آبخیز میافزاید که این بهمعنای کاهش آب ذخیرهشده در سفرههای آب زیرزمینی است. نتایج حاصل از ارزشگذاری نشان میدهد که هر هکتار از منطقه مورد بررسی در حفاظت از منابع آبی در مقایسه با جنگل تخریبیافته، از ارزشی برابر با 102 هزار ریال و در مقایسه با مرتع تخریبیافته از ارزشی برابر با 464 هزار ریال در هکتار برخوردار است.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4347_b7b456e2e6c5e5f21efc2a2ea72326cb.pdf
روش هزینه جانشین
روش جاستین
حفاظت از منابع آبی
خدمات اکوسیستم جنگلی
جنگل¬های خزری
ارزشگذاری اقتصادی
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
197
207
4348
Research Paper
بررسی تنوع گونه های چوبی در رویشگاه های سفید مازوی گرجستانی (Quercus petraea subsp. iberica) (مطالعه موردی: رویشگاه های چوبه درق و دارانا ارسباران)
Investigation of woody species biodiversity in white georgian oak tree (Quercus petraea subsp. iberica) sites (case study: Choobe daragh and Darana, Arasbaran)
هدف از این تحقیق بررسی تنوع زیستی گونههای چوبی رویشگاه سفیدمازوی گرجستانی (Quercus petraea subsp. iberica) در دو منطقه چوبهدرق و دارانای ارسباران است. با استفاده از روش آماربرداری تصادفی بلوکی قطعات نمونه تعیین و در داخل قطعات نمونه 10 آری، نوع گونههای درختی شناسایی و قطر برابرسینه آنها اندازهگیری شد. همچنین نوع گونههای درختچهای شناسائی و تعداد آنها شمارش شد، تجدید حیات دانهزاد و شاخهزاد سفیدمازوی گرجستانی و گونههای همراه آن نیز در میکروپلاتهای یک آری شمارش شد. تحلیل دادهها بهکمک شاخصهای تنوع سیمپسون، N2 هیل، شانون- وینر، N1 مک آرتور و یکنواختی ویلسون و اسمیت (Evar) انجام گرفت و اهمیت گونههای درختی و درختچهای (SIV) نیز در هر دو رویشگاه محاسبه شد. نتایج نشان داد که غنای گونههای درختی و درختچهای در رویشگاه چوبهدرق بهترتیب، 11 و 18 عدد و در رویشگاه دارانا 13 و 10 عدد است. شاخصهای تنوع و یکنواختی در رویشگاه چوبهدرق در لایۀ گونههای درختی بهترتیب 495/0، 144/2، 256/1، 489/2 و 657/0 و در لایۀ درختچهای بهترتیب 683/0، 723/3، 937/1، 234/4 و 693/0 است. این شاخصها در رویشگاه دارانا در لایۀ گونههای درختی بهترتیب 651/0، 462/3، 002/2، 092/4 و 639/0 و در لایۀ گونههای درختچهای بهترتیب 287/0، 142/1، 655/0، 284/1 و 289/0 بهدست آمد. در لایۀ گونههای درختی بیشترین مقدار SIV در رویشگاههای چوبهدرق و دارانا به سفیدمازوی گرجستانی (بهترتیب 064/203 و 710/166 درصد) و کمترین آن به گونۀ بارانک (بهترتیب 203/3 و 908/3 درصد) تعلق داشت.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4348_56b2577672d3f67333ad060b9900a561.pdf
تنوع گونه¬های چوبی
سفید¬مازوی گرجستانی
چوبه¬درق
دارانا
ارسباران
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
209
219
4349
Research Paper
بررسی وضعیت تجدید حیات طبیعی جنگلهای بلوط غرب در رابطه با عوامل رویشگاهی (مطالعه موردی: منطقۀ پیردانه پیرانشهر)
Investigation of natural regeneration characteristics in west oak forests within different levels of site factors (case study: Piranshahr region)
جنگلهای بلوط غرب بهدلیل موقعیت، عملکرد و تنوع زیستی حاکم بر آن از اهمیت ویژهای برخوردار است. احیا و توسعه این جنگلها به وضعیت تجدید حیات تودههای جنگلی وابسته است. هدف این تحقیق، بررسی خصوصیات کمی و کیفی تجدید حیات بخشی از تودههای جنگلی آذربایجان غربی در شهرستان پیرانشهر است. بهاین منظور، ابتدا 460 هکتار از تودههای جنگلی منطقه پیردانه انتخاب و سپس61 قطعه نمونۀ دایرهای به مساحت یک آر با شبکه آماربرداری300×250 متر برداشت شد. در هر یک از قطعات نمونه، کلیه نهالهای یکساله و چندساله به تفکیک گونه تا قطر 5/7 سانتیمتر همراه با عوامل رویشگاهی ثبت شد. براساس بررسی حاضر، میانگین تعداد تجدید حیات در تودههای جنگلی مورد بررسی4130 اصله در هکتار برآورد شد که در این میان دو گونه دارمازو و ویول از جنس بلوط، بیشترین درصد آمیختگی را به خود اختصاص دادهاند. ساختار تجدید حیات تودههای مورد بررسی، شاخه و دانهزاد است. همچنین بین میانگین تعداد نهالهای دانهزاد و نهالهای شاخهزاد گونههای وی ول و دارمازو و گلابی وحشی به احتمال 95درصد اختلاف معنیداری وجود دارد. این اختلاف در مورد تجدید حیات زالزالک و دیگر گونهها معنیدار نیست. بین میانگین تعداد در قطعه نمونۀ نهالهای گونههای اصلی چون ویول و دارمازو در سطوح مختلف عوامل محیطی، مثل جهت دامنه و تاجپوشش تودۀ مادری به احتمال 95 درصد اختلاف معنیداری وجود دارد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4349_ce2baa07629ec244a3f54a5725253df2.pdf
جنگلهای بلوط غرب
تجدید حیات
درصد آمیختگی
دانه¬زاد و شاخه¬زاد
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
221
229
4350
Research Paper
روش سنتی بهرهبرداری از جنگلهای شمال، ارزیابی آثار به توده و خاک جنگل (مطالعه موردی: جنگل خیرود)
Traditional logging method in hyrcanian forest, impacts to forest stand and soil
(case study: Kheyrud forest)
چوبکشی با حیوانات در بسیاری از مناطق، حتی در کشورهای صنعتی، گزینهای مناسب است. در مقایسه با تجهیزات چوبکشی زمینی، استفاده از حیوانات بههمخوردگی و کوبیدگی خاک و صدمه به توده باقیمانده را بهطور معنیداری کاهش میدهد. این تحقیق در پارسلهای 220 و 225 بخش نمخانۀ جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام گرفت. بهمنظور ارزیابی صدمه به تجدید حیات و گروههای زادآوری در اثر حمل چوب با قاطر، آماربرداری صد در صد از زادآوریهای موجود در مسیرهای مالرو قبل و بعد از عملیات حمل چوب، بهانجام رسید. نمونهبرداری مربوط به کوبیدگی خاک در مسیرهای حمل چوب با قاطر صورت گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که در اثر حمل چوب به شیوه سنتی با قاطر، 22 درصد از تجدید حیات عرصه جنگل خسارت دیدند و نکته قابل توجه این است که در اثر این شیوه حمل چوب، هیچگونه صدمه به درختان سرپا مشاهده نشد. در مجموع 3/4 درصد از کل منطقه در اثر کاربرد عملیات حمل سنتی دچار بههمخوردگی و درجاتی از کوبیدگی شد. آنالیز واریانس اثر دفعات عبور و شیب بر وزن مخصوص ظاهری خاک، نشان داد که دفعات عبور قاطر و شیب و اثر متقابل آنها اثر معنیداری بر وزن مخصوص ظاهری خاک ندارند (05/0>p). همچنین نتیجه آزمون t جفتی نشان داد که حمل چوب بهروش سنتی از نظر آماری اثر معنیداری بر وزن مخصوص خاک در مسیرهای حمل چوب قبل و بعد از تردد قاطر دارد.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4350_b58e1d3742f4c0c1b9c9082888ca5b31.pdf
روش سنتی حمل چوب
صدمه به توده
کوبیدگی خاک
وزن مخصوص ظاهری
زادآوری
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
231
242
4351
Research Paper
بررسی امکان تهیه نقشه های تنوع و تراکم تاج پوشش جنگل های زاگرس با استفاده از تصاویر سنجنده ETM+ (مطالعه موردی جنگلهای قلاجه استان کرمانشاه)
Capability study on mapping the diversity and canopy cover density in Zagros forests using ETM+ images (case study Ghalajeh forests, Kirmanshah province)
در این تحقیق قابلیت دادههای سنجنده ETM+ در تهیه نقشههای تنوع و تراکم تاجپوشش درختان جنگلی جنگلهای قلاجه استان کرمانشاه تجزیه و تحلیل شد. اطلاعات زمینی از طریق نمونهبرداری سیستماتیک و با 114 قطعه نمونه 36/0 هکتاری تهیه شد. تطابق هندسی تصاویر با روش نقاط کنترل زمینی انجام گرفت. باندهای مصنوعی از راه اعمال نسبتگیری طیفی، ایجاد شاخصهای گیاهی مناسب، تجزیه مؤلفههای اصلی، تبدیل تسلدکپ و ادغام ایجاد شد. برای طبقهبندی تراکمی تاجپوشش، نمونههای تعلیمی انتخاب و مجموعه باندی مناسب برای طبقهبندی بهکمک نمونههای تعلیمی و با استفاده از شاخص واگرایی برگزیده شد. تجزیه و تحلیل دادهها بهروش طبقهبندی حداکثر تشابه به انجام رسید و نقشه بهدستآمده با نقشه واقعیت زمینی مورد ارزیابی صحت قرار گرفت. نتایج نشان داد نقشه حاصل دارای صحت کلی 52 درصد و ضریب کاپای 25/0برای چهار طبقه تراکمی و صحت کلی71 درصد و ضریب کاپای 39/0برای دو طبقه کلی تنک و نیمهانبوه است. در تهیه نقشه تنوع از شاخص تنوع گونهای شانون- وینر استفاده شد و مقدار این شاخص در هر قطعه نمونه محاسبه شد. پس از استخراج مقادیر ارزشهای طیفی هر قطعه نمونه در باندهای اصلی و مصنوعی و انجام آزمون نرمالسازی کولموگروف- اسمیرونوف، برای انتخاب بهترین باندها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد و از بین40 باند اصلی و مصنوعی، 3 باند ETM4، NDVI و MSAVI2 انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل ارتباط بین تنوع گونهای و باندهای مذکور، از رگرسیون بهترین زیرمجموعه استفاده شد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که ترکیب خطی مورد بررسی بهعنوان متغیرهای مستقل در مقایسه با دیگر باندها و ترکیبات بهکار گرفته شده بهتر میتواند تنوع گونهای درختان و درختچهها را برآورد کند (327/0 = Radj2). نتایج بهدستآمده نشاندهنده قابلیت بهنسبت کم دادههای ETM+ در تهیه نقشه تراکم تاجپوشش و برآورد تنوع گونهای درختی و درختچهای در منطقه مورد بررسی است.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4351_2e9e2cc355231be728dc0f915aae9c4d.pdf
تراکم تاج¬پوشش
تنوع درختی
Etm+
زاگرس
قلاجه
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
243
252
4352
Research Paper
مدلسازی کاهش گسترۀ جنگل با استفاده از رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: حوضۀ آبخیز چهل¬چای استان گلستان)
Modeling forest areas decreases, using logistic regression
(case study: Chehl-Chay catchment, Golestan province)
بهمنظور برنامهریزی برای آینده جنگلها، اطلاع از وضعیت گستره آنها طی دهههای گذشته ضروری است. با توجه به تأیید قابلیت تصاویر ماهوارهای در تهیه نقشه گستره جنگل، بهکارگیری آنها در بررسی تغییرات گستره جنگل و مدلسازی پراکنش مکانی آنها مفید خواهد بود. این پژوهش با هدف تعیین پراکنش و مقدار کاهش سطح جنگل، طی سالهای 1366 تا 1385 و امکان مدلسازی کاهش گستره جنگل و ارتباط آن با عوامل فیزیوگرافی و برخی عوامل انسانی با رگرسیون لجستیک انجام گرفت. بعد از انجام دادن تصحیحات هندسی تصاویر TM و طبقهبندی آن با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال، نقشه گستره جنگل مربوط به سال1366 تهیه شد. همچنین نقشه گستره جنگل سال 1385 با استفاده از تصاویر ادغامشده LissШ ماهواره IRS با باند پانکروماتیک سنجنده HRG ماهواره Spot به روش مشابه تهیه شد. نقشه تغییرات گستره جنگل از تقاطع دو نقشه حاصل بهدست آمد. برای بررسی ارتباط مکانی کاهش گستره جنگل با عوامل فیزیوگرافی و انسانی از رگرسیون لجستیک با متغیرهای توپوگرافی شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا و متغیرهای انسانی فاصله از جاده و روستا و مقدار جمعیت استفاده شد. نتایج نشان میدهد که در طول 19 سال حدود 2400 هکتار از سطح جنگلهای منطقه کاهش یافته است. نتایج مدلسازی کاهش گستره جنگل با رگرسیون لجستیک با Pseudo R2 برابر با 114/0 و ضریب ROC برابر با 72/0، نشاندهنده توافق نسبی مدل بهدستآمده با نقشه کاهش گستره جنگل است. بر اساس نتایج، متغیرهای شیب، فاصله از روستا و جاده با مقدار تخریب رابطه عکس دارند. با افزایش ارتفاع از سطح دریا در این منطقه مقدار تخریب افزایش مییابد و تخریب در اطراف روستاهای پرجمعیت بیشتر است.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4352_c6cc843bc91bd96bdfd5957180a9aa6c.pdf
مدلسازی
کاهش گستره جنگل
TM
LissШ
رگرسیون لجستیک
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
253
261
4353
Research Paper
بررسی تنوع ژنتیکی پده (Populus euphratica Oliv.) با ارزیابی پروتئین های محلول به روش SDS-PAGE
Study of genetic variation in Populus euphratica Oliv. by evaluating soluble proteins through SDS-PAGE
گونه پده (Populus euphratica Oliv.) بهطور طبیعی در مناطق گستردهای از ایران انتشار یافته و بومی مناطق خشک و نیمهخشک است. تنوع جغرافیایی و اقلیمی در گستره انتشار این گونه، از جمله عوامل مهم در ایجاد تفاوتهای مورفولوژیکی و ژنتیکی میان درختان در رویشگاههای مختلف بهشمار میآید. بهمنظور تعیین تنوع ژنتیکی موجود بین درختان پایه نر و ماده پده، بررسی پروتئین محلول بهروش ژل پلیاکریلآمید الکتروفورز (SDS-PAGE) روی 44 نمونه عصاره برگ متعلق به یازده رویشگاه طبیعی که از نظر محیطی، طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا با یکدیگر اختلاف داشتند انجام شد. باندهای پروتئینی درختان نر و ماده برای پروونانسهای مورد بررسی بر روی ژل نمایان و جایگاه هر یک از باندها از طریق تعیین فاصله حرکت نسبی آنها مشخص شد. در مجموع 22 باند مجزا با تحرک متفاوت بر روی ژل ظاهر شد. نتایج حاصل از الگوی باندی پروتئینها نشان داد که درختان نر و ماده دارای تفاوتهایی در ظهور بعضی از باندها در فواصل تحرک مختلف هستند بهطوریکه پایههای نر دارای تعداد باندهای بیشتری نسبت به پایه ماده هستند. همچنین نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفههای اصلی، تفاوت بین پایههای نر و ماده را نشان داده است. گروهبندی پروونانسهای پده نشان داد که پایههای با مبداءهای جغرافیایی شرقی و جنوبی کشور در گروه متفاوت قرار دارند. هچنین پروونانس با مبداء جلفا در شمال غرب نیز در یک گروه مجزا قرار گرفت. با وجود رابطه همبستگی بین فاصله جغرافیایی و فاصله ژنتیکی میان پروونانسهای پده (P=0.07)، این رابطه از نظر آماری معنیدار نبوده است.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4353_a465bdb61a91b901222206a86e1bb71c.pdf
پده
پروتئین محلول
تنوع ژنتیکی
تنوع جغرافیایی
SDS-PAGE
per
انجمن علمی جنگلبانی ایران
مجله جنگل ایران
2008-6113
2423-4435
2010-10-01
2
3
263
272
4354
Research Paper
مقایسه منحنی انعکاس طیفی سطح زیر و روی برگ گونههای راش و ممرز با استفاده از طیف سنجی زمینی و شاخصهای طیفی
Comparison of adaxial and abaxial spectral reflectance of Fagus orientalis Lipsky and Carpinus betulu using field spectroradiometer and spectral indices
آگاهی دقیق از چگونگی انعکاس طیفی پدیدهها از اهمیت بسیار زیادی در سنجش از دور برخوردار است. بازتاب ثبتشده از تاجپوشش درخت میتواند بهعلت تفاوت زاویه برگها، شاخهها و همچنین فضای درونی تاجپوشش، با بازتاب نمونه برگ همان درخت متفاوت باشد. از اینرو ضروری است که علاوه بر بازتاب طیفی سطح رویی برگ، سطح زیرین برگ نیز مورد بررسی قرار گیرد. اینچنین اطلاعات، لازمۀ مدلسازی بازتاب تاج درختان و تودههای جنگلی است. هدف از این تحقیق تهیه و بررسی بازتاب طیفی دو سطح زیر و روی برگ دو گونه راش و ممرز در شرایط طبیعی و بررسی تفاوت طیفی آنها با استفاده از شاخصهای حساس به کلروفیل و کارتنوئید است. در این تحقیق اندازهگیریهای طیفی با استفاده از یک دستگاه طیفسنج زمینی به نام ASD FieldSpec با دامنه طول موج طیفی کامل 2500-350 نانومتر بر روی نمونههای بر گ 52 درخت در شرایط طبیعی در جنگل خیرود نوشهر انجام و در مجموع 312 منحنی طیفی ثبت شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تهیه منحنیهای بازتاب طیفی گونهها نشان میدهد که در گونه ممرز، مقدار انعکاس طیفی سطح زیر برگ در تمامی طول منحنی بیشتر از سطح روی برگ است. در حالیکه در گونه راش، بازتاب، تنها در محدوده مرئی و مادون قرمز دور در سطح زیرین بیشتر و در مادون قرمز نزدیک کمتر است. بهمنظور بررسی دقیقتر تفاوتهای بازتاب طیفی گونهها در دو سطح برگ، شاخصهای طیفی حساس به غلظت کلروفیل و کارتنوئید و رنگدانههای فتوسنتزی محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. ارزش شاخص NDI در سطح روی برگ نسبت به سطح زیرین بیشتر است. در مقابل بر اساس شاخصهای SIPI و PRI ارزشها در سطح روی برگ نسبت به سطح زیرین کمتر است. در هر سه مورد تفاوت معنیداری (01/0α = ، 0001/0p<) بین دو سطح برگ در گونههای ممرز و راش دیده میشود.
https://www.ijf-isaforestry.ir/article_4354_ab06453ebe8f5ae514a02308258e84ee.pdf
طیف¬سنجی زمینی
طیف سطح زیر و روی برگ
شاخص طیفی
راش
ممرز