برخی خصوصیات اکولوژیک و جنگل‌شناسی رویشگاه‌های گیلاس وحشی در استان گیلان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

گیلاس وحشی یکی از درختان پهن‌برگ و مرغوب جنگل‌های شمال ایران است که به‌طور پراکنده یا به‌صورت گروه‌های کوچک در رویشگاه‌های خاصی حضور دارد. این تحقیق در صدد آن است که خصوصیات رویشگاه‌های آن را در گیلان بررسی کند. برای این منظور، ابتدا در سطح استان تیپ‌های جنگلی که گونۀ گیلاس وحشی در آنها حضور دارد مطالعه و سپس غرب، مرکز و شرق استان برای بررسی انتخاب شد. در مناطق اسالم و شفارود در هر منطقه 48 قطعه نمونه و در سیاهکل و قلعه رودخان به‌ترتیب 22 و 11 قطعه نمونۀ 10 آری در شکل‌های مختلف زمین (یال، دره، دامنه و مسطح) و جهت‌های مختلف جغرافیایی (شمالی، شرقی، جنوبی و غربی) انتخاب شد. در مجموع 129 قطعه نمونه پیاده شد و خصوصیات رویشگاهی منطقه، بافت، pH، کربنات کلسیم و مادۀ آلی خاک و مشخصات کمی و کیفی درختان در هر قطعه نمونه بررسی شد. نتایج نشان داد که مشخصه‌هایی چون ارتفاع از سطح دریا، شکل زمین، جهت جغرافیایی و شیب در پراکنش این گونه تأثیر معنی‌داری دارند، به‌طوری که 8/46 درصد درختان گیلاس‌وحشی در شیب 25 تا 50 درصد، 6/39 درصد در منطقۀ پایین‌بند جنگلی، 6/27 درصد در دامنه‌ها و 4/27 درصد در جهت شرقی بیشترین حضور را داشتند. میانگین قطر و ارتفاع درختان بررسی‌شده در مجموع همۀ جهت‌ها و شکل‌های زمین به‌ترتیب 4/29 سانتی‌متر و 4/15 متر و حداکثر قطر و ارتفاع نیز به‌ترتیب 101 سانتی‌متر و 3/31  متر به‌صورت موردی در برخی از رویشگاه‌ها مشاهده شد. درختان گیلاس وحشی بیشتر در شیب‌های متوسط (50-25 درصد) روی یال‌ها و دامنۀ جهت‌های شمالی و شرقی و در ارتفاعات پایین‌بند گسترش دارند. خاک رویشگاه‌های گیلاس وحشی عمیق تا نیمه‌عمیق با pH بین 3/4 تا 7 و بافت شنی رسی سیلتی تا رسی سیلتی با نفوذپذیری زیاد و ظرفیت نگهداری به‌نسبت کم است باشد. بافت خاک عامل مؤثری در گسترش این گونه است، به‌طوری‌که در تجزیۀ مؤلفه‌های اصلی، اغلب، محور دوم بیانگر خصوصیات فیزیکی خاک است. در رویشگاه‌های دامنه و دره، بیشتر در جهت‌های غربی و جنوبی، حضور این گونه با مقدار شن خاک ارتباط بیشتری را نشان داد. با شناخت بهتر نیازهای رویشگاهی گیلاس‌وحشی می‌توان موفقیت جنگلکاری با این گونۀ با‌ارزش را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ecological and silvicultural characteristics of wild cherry (Prunus avium L.) in Guilan province

چکیده [English]

Distribution areas and site demands of wild cherry (Prunus avium L.) were studed in Guilan province, north ofIran. For this purpose, four catchments including Asalem, Shafaroud, Siahkal and Ghalerodkhan with high presence of wild cherry were selected and 129 0.1 ha sample plots were laid out in different combinations of land form, geographical aspect, elevation and slope gradient. Quantitative parameters of dbh and height and qualitative characteristics such as crown and stem quality of wild cherry trees were studied. Moreover, 48 soil profiles were dug and the physico-chemical properties of soil were studied. Results showed that wild cherry trees are maily distributed in individual or small groups in slops at lowlands and in middle elevations with east and north aspects, where the slope gradient is between 25 and 50%. Soil of the studied sites is deep to semi-deep with sandy clay silt to clay silt texture and with good drainage in which the pH varies between 4.3 and 7.0. The PCA analysis showed that the physical properties of soil (sand, clay and silt) have an important impact on the presence of this species. Presence of wild cherry trees in vallies and slopes facing to west and south are related to sand content of soil. The maximum measured dbh and height of trees were 101 cm and 31.3 m, respectively. The highest mean dbh was measured in the lower elevations with west aspect, whereas the highest mean height was measured in the middle elevations with north aspect. About 70% of the studied cherry trees had straigth stems with first class quality. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wild cherry
  • Site demands
  • Soil characteristics
  • Topography
  • Guilan province